Może się wydawać, że Katowice są stosunkowo młodym miastem, jednak historia kilku dzielnic ma swoje korzenie już w średniowieczu. Pomimo że obszar ten był przez 300 lat we władaniu Prus, to jednak wielokulturowość nabiera tu innego znaczenia. Gwara śląska, choć tak wiele w niej naleciałości z języka niemieckiego, emanuje wręcz polskością… Warto zagłębić się w tej malowniczej i zaskakującej historii Górnego Śląska.
Pierwsze wzmianki o mieście sięgają XVI
Pojawiły się one w księdze, prowadzonej przez wizytatora parafii w Bogucicach, w 1598 roku. Jednak historii miasta to historia rolniczych osad i kuźnic żelaza, które w obecnym kształcie są dzielnicami Katowic. Najstarszą z nich jest dzielnica Dąb, o której wzmianki pochodzą już z 1299 roku. Tylko niewiele młodsze są dzieje Bogucic, Szopienic, Ligoty czy Załęża, które kiedyś traktowane były jako równorzędne wsie. To właśnie wiele odrębnych ośrodków, które rozwijały się przez lata, by stać się spójną tkanką miejską, jest specyfiką tego miasta. Do dziś każda z dzielnic, szczególnie oddalonych od centrum czuje się odrębną jednostką i powiedzenie jadę do Katowic, a nie np. śródmieścia jest dowodem na to, że nadal brak jest poczucia spójności w miejskiej przestrzeni społecznej.
Skąd się wzięła nazwa Katowice?
Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna, gdyż historycy mają problem z ustaleniem jej pierwowzoru. Przypuszcza się, że wywodzi się ona od nazwiska założyciela osady, które brzmiało Kat. W czasach PRLu- dominowało przekonanie, że nazywa ta, wywodzi się od nazwy chat zagrodników, które określano jako kąty. Szybko jednak zrezygnowano z tej wersji, którą potraktowano jako przeznaczonej na potrzeby masowej polonizacji, która miała miejsce w tamtym czasie.
Wraz z rozwojem kolei berlińskiej nastąpił rozwój Katowic
Katowice od zawsze związane były z przemysłem, a ich rozwój zapoczątkowałam rodzina Wincklerów oraz budowa w 1846 kolei łączącej Berlin z Mysłowicami. Franz Wincler – przedsiębiorca górniczy, który z okolicznych wniosek stworzył przemysłowe miasto. Kontynuatorem jego myśli i działań był Friedrich Grundman, również przemysłowiec związany z branżą górniczą. Jemu to powierzono w 1839 roku zarząd miastem. To bogaci przemysłowcy decydowali o losach miasta i ściągali podatki. Dbali jednak nie tylko o rozwój tego miejsca, ale także o mieszkańców, w myśl zasady, że lepiej dać przysłowiową wędkę niż rybę. Do najbardziej znaczących działań na rzecz mieszkańców można zaliczyć:
- opieka nad sierotami i pomoc poszkodowanym w klęskach żywiołowych
- budowa mieszkań dla robotników
- chronili zabytki i dzikie zwierzęta
Król Prus Hohenzollern 11 września 1865 roku nadał Katowicom prawa miejskie, a wkrótce potem uzyskało rangę powiatu. Na przełomie XIX i XX wieku powstały dobrze znane dziś zabytkowe dzielnice, takie jak Nikiszowiec i Giszowiec.
Powstania Śląskie – historia, o której nie można zapomnieć
W dziejach miasta, niewątpliwe piętno oznaczyły Powstania Śląskie, w których czasie ludność Śląska jednoznacznie opowiedziała się za Polską. Wyraz dano temu w marcu 1921 roku, kiedy to odbył się plebiscyt. Walki trwały na terenie takich dzielnic jak Dąb, Bogucice, czy Załęska Hałda. Nie sposób nie wspomnieć tu takich nazwisk jak Adama Kocura, czy Wojciecha Korfantego – który był znanym propagatorem polskości na Śląsku.
Piękny wiek XX-lecia międzywojennego
Na początku ubiegłego wieku zbudowano w Katowicach imponujący gmach Teatru Śląskiego i nieczynny już dzisiaj dworzec. Okres pomiędzy dwoma wojnami to czas, gdy miasto było w czasie rozkwitu. W 1939 liczba mieszkańców wynosiła 135 tysięcy (dla porównania w 1922 było ich 56 tysięcy). Już w 1920 roku zgodnie z ustawą Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej Katowice stały się stolicą województwa śląskiego, które posiadało własny Skarb i Parlament. W tym okresie powstawały także znaczące obiekty użyteczności publicznej, takie jak:
- lotnisko na Muchowcu;
- budynek Polskiego Radia,
- gmach Muzeum Śląskiego
To również czas, gdy powstawały przepiękne budowle skarane i luksusowe osiedla przeznaczone dla najbogatszych i najbardziej znaczących mieszańców.
Od drugiej wojny po czasy współczesne
W czasie II wojny światowej Śląsk został wcielony do Rzeszy, a Katowice stały się siedzibą prowincji, dzięki czemu miasto uniknęło większych szkód. Dopiero w 1945 od nowa miasto zaczęło nabierać na znaczeniu, choć nie sposób nie wspomnieć, że w 1953 roku zmieniło nazwę na Stalinogród. Wtedy to zniszczono sporo zabytków, aby zatrzeć niemieckie wpływy. W czasach Polski Ludowej powstało wiele osiedli, jak i ośrodków naukowych, w tym Uniwersytet Śląski. Wtedy to także powstał legendarny Spodek, obiekt, który do dziś jest wzytówką miasta. Ze względu na liczne kopalnie i huty nadal miasto kojarzone było z przemysłem, a górnicy z Wujka stali sie symbolem stanu wojennego.
Obecnie miasto Katowice odchodzi od wizerunku miasta przemysłowego, który budowany był przez wieki. Włodarze miasta dbają o rozwój kultury i terenów zielonych, które są miejscem wypoczynku dla mieszkańców.
