Nikiszowiec to historyczne osiedle robotnicze znajdujące się w Katowicach, w jednostce pomocniczej Janów-Nikiszowiec. Zostało zaprojektowane i wybudowane w latach 1908-1919 przez koncern górniczo-hutniczy Georg von Giesches Erben jako osiedle dla górników pracujących w kopalni Giesche (obecnie kopalnia Wieczorek). Osiedle powstało na terenie dawnego obszaru dworskiego Giszowiec i zostało zaprojektowane przez architektów Emila i Georga Zillmannów z Charlottenburga, którzy również stworzyli plany sąsiedniego Giszowca.
9 maja 1924 roku obszar dworski został zlikwidowany, a Nikiszowiec wraz z Giszowcem został włączony do gminy Janów. W 1951 roku osiedle weszło w skład nowo powstałego miasta Szopienice. 31 grudnia 1959 roku Nikiszowiec, wraz z Szopienicami i Janowem, został przyłączony do Katowic. Osiedle, podobnie jak Giszowiec, znajduje się na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego.
W 1979 roku układ urbanistyczno-przestrzenny Nikiszowca z lat 1908-1918 został wpisany do rejestru zabytków pod numerem A/1230/78. Od 2008 roku prowadzone były starania, aby osiedle zostało uznane za pomnik historii. Na ten cel władze miasta Katowic przeznaczyły 30 000 zł. Sporządzono szczegółową dokumentację osiedla oraz opinie konserwatorów zabytków. Dokumenty zostały przekazane do kancelarii prezydenta RP. W 2011 roku, za sprawą rozporządzenia Prezydenta RP, osiedle zostało uznane za pomnik historii.
Nikiszowiec, będący unikalnym przykładem osiedla robotniczego, zachwyca swoją oryginalną architekturą i wyjątkowym klimatem. Budynki mieszkalne, zbudowane głównie z cegły, są zwarte i tworzą zwarte pierzeje kwartałów. Wyróżniają się wyjątkowymi detalami architektonicznymi, takimi jak secesyjne zdobienia oraz charakterystyczne, dużych rozmiarów okna. Wiele z nich zostało wyposażonych w werandy oraz ogrody, tworząc przyjazną przestrzeń dla mieszkańców.
Osiedle składa się z dziewięciu kwartałów domów, a jego układ przestrzenny opiera się na prostokątnej siatce ulic, wokół których usytuowane są kamienice. W centralnej części Nikiszowca znajduje się rynek, który stanowi serce osiedla, a wokół niego rozlokowane są najważniejsze obiekty użyteczności publicznej, takie jak kościół św. Anny czy dawny Dom Kultury Pod Gwiazdą.
Kościół św. Anny, wzniesiony w latach 1918-1927, to jedno z najważniejszych zabytków osiedla. Zaprojektowany w stylu modernistycznym przez Teodora Eichlera, wykazuje cechy charakterystyczne dla architektury tego okresu. Warto zwrócić uwagę na wyjątkowe witraże w oknach, wykonane według projektu artysty Jerzego Gabryelskiego.
Od początku XXI wieku Nikiszowiec, podobnie jak Giszowiec, przeszedł proces rewitalizacji, który pozwolił na odnowienie wielu zabytkowych budynków, zagospodarowanie przestrzeni publicznych oraz poprawę jakości życia mieszkańców. Dzięki tym działaniom osiedle stało się jednym z najbardziej rozpoznawalnych miejsc w Katowicach, przyciągając turystów z całego świata.
Współcześnie Nikiszowiec to nie tylko zabytek przeszłości przemysłowej, ale także prężnie działająca przestrzeń kulturalna. W dawnych budynkach mieszkalnych i użyteczności publicznej powstały galerie sztuki, kawiarnie, pracownie artystyczne oraz sklepy z pamiątkami, dzięki czemu osiedle stało się ważnym punktem na kulturalnej mapie Katowic.
Podsumowując, Nikiszowiec to wyjątkowe miejsce na mapie Polski, które łączy w sobie bogatą historię, unikalną architekturę i współczesne życie kulturalne. Jego odrestaurowane kamienice, przytulne uliczki oraz zabytkowe obiekty sprawiają, że wizyta w tej części Katowic jest prawdziwym doświadc
